Việt Nam được biết đến là một quốc gia sản xuất và xuất khẩu tôm hàng đầu trên toàn thế giới. Mặc dù hiện nay, ngành công nghiệp này đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, tuy nhiên, dự theo những thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, chúng ta có thể an tâm rằng những khó khăn này chỉ là tạm thời. Có dấu hiệu cho thấy cơ hội đối với ngành công nghiệp tôm sẽ quay trở lại trong những tháng cuối năm 2023.

1. Sản xuất đối diện nhiều thách thức

Tại Diễn đàn trực tuyến "Kết nối sản xuất, chế biến, xuất khẩu tôm nước lợ Việt Nam," được tổ chức bởi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn vào cuối tháng 7 vừa qua, ông Ngô Thế Anh, Trưởng phòng Nuôi trồng thủy sản (Cục Thủy sản), đã đưa ra một số thông tin về ngành sản xuất tôm tại Việt Nam. Trong giai đoạn từ 2018 đến 2022, diện tích nuôi tôm đã duy trì ổn định ở mức hơn 700.000 ha. Trong 6 tháng đầu năm 2023, diện tích thả nuôi tôm nước lợ của cả nước đã đạt 656.000 ha, tăng 6,4% so với cùng kỳ năm trước, trong đó có diện tích nuôi tôm sú là 605.000 ha và tôm thẻ chân trắng là 51.000 ha. Sản lượng tôm nước lợ của cả nước đạt 467.000 tấn, tăng 4,1% so với cùng kỳ năm 2022.

Tuy nhiên, ông Ngô Thế Anh cũng đã chỉ ra rằng ngành sản xuất tôm đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Biến đổi khí hậu và tình trạng hạn mặn tại Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) biến động không dự đoán được, gây nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong ngành. Vấn đề nguồn giống chưa được quản lý chủ động, vẫn phụ thuộc vào việc nhập khẩu và khai thác tự nhiên, làm khó kiểm soát chất lượng. Hạ tầng ở vùng nuôi còn thiếu hụt, và sự sản xuất đa phần tập trung vào các nông hộ nhỏ lẻ, không có sự kết nối chặt chẽ và hiệu quả trong chuỗi sản xuất và xuất khẩu.

Một số đại biểu cũng chia sẻ quan điểm rằng, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển ngành nuôi tôm nước lợ. Hơn nữa, ngành tôm đang tiến hành áp dụng khoa học và công nghệ mới vào hầu hết các lĩnh vực, từ sản xuất giống đến nuôi thương phẩm và quá trình bảo quản và chế biến.

Tuy nhiên, lĩnh vực nuôi tôm nước lợ vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn đặc biệt. Vấn đề quan trọng nhất là hạ tầng nuôi tôm vùng lẻ và quy mô nông hộ nhỏ lẻ, góp phần gia tăng chi phí sản xuất và làm cho giá thành của tôm Việt Nam trở nên cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu và thời tiết không ổn định đang gây ra sự biến đổi đột ngột trong nhiệt độ, lượng mưa, và độ mặn, đây là những yếu tố tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh trong các ao nuôi và đầm nuôi tôm.

2. Vươn tầm thành công

Những đánh giá về tình hình ngành sản xuất tôm cho thấy có những cơ hội mới có thể được khai thác để thúc đẩy phát triển của ngành này. Một số đại biểu đã đồng tình rằng ngành tôm nước lợ vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển, với thị trường tiêu thụ đang mở rộng do nhu cầu gia tăng. Hơn nữa, việc ký kết các Hiệp định thương mại tự do với các nền kinh tế lớn đã tạo ra cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu cho ngành tôm. Ông Lê Thanh Hòa từ Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cho biết đã có hơn 370 cơ sở chế biến tôm đủ điều kiện xuất khẩu, và thị trường xuất khẩu đang có xu hướng tăng trong những tháng gần đây.

3. Tìm những cơ hội mới

Phân tích của ông Hòa cho thấy, trong các tháng cuối năm 2023, các yếu tố như lạm phát, giảm tồn kho ở các thị trường, và tăng cầu do các lễ hội cuối năm có thể giúp xuất khẩu tôm tăng trở lại.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Thanh Nam đã thông tin rằng sản lượng tôm của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2023 đã tăng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, và dự báo sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Tuy nhiên, việc xuất khẩu tôm giảm gần 30% là một thách thức. Ông Trần Thanh Nam yêu cầu Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để tháo gỡ các rào cản thương mại, tận dụng các cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do và nắm bắt những cơ hội mới để thúc đẩy xuất khẩu tôm. Ông cũng kêu gọi các đại sứ quán và thương vụ của Việt Nam tại nước ngoài hỗ trợ kết nối và tiêu thụ sản phẩm tôm Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trong bối cảnh này, ngành tôm cần tập trung vào việc áp dụng khoa học và công nghệ mới để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, và hiệu quả sản xuất để đáp ứng nhu cầu thị trường. Đồng thời, cần tăng cường kết nối trong chuỗi cung ứng và xuất khẩu, đảm bảo nguồn vốn tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp trong ngành nuôi tôm, chế biến tôm, và xuất khẩu tôm.